Psychologische veiligheid in een hybride werkomgeving

Stel je voor: in de bestuurskamer presenteert een manager trots de jaarcijfers. Het team is onder de indruk en iedereen reageert enthousiast – behalve één medewerker die aarzelend haar hand opsteekt en zachtjes opmerkt dat de berekeningen niet kloppen. Wat blijkt? In de cijfers zijn ook alle items meegeteld die in het winkelmandje zijn gezet maar nooit daadwerkelijk zijn gekocht. Een kostbare fout die tijdig wordt gecorrigeerd, alleen omdat iemand zich veilig genoeg voelde om tegen de stroom in te gaan. Maar wat gebeurt er met die psychologische veiligheid als je team verspreid werkt over thuiskantoren en je niet meer kunt zien of iemand aarzelt om iets te zeggen? In deze blog vertellen we hoe hybride werken de dynamiek van psychologische veiligheid verandert en wat jij als leidinggevende kunt doen om verbinding te houden, zelfs als je team niet in dezelfde ruimte werkt.

Al decennia onderzoeken wetenschappers het concept psychologische veiligheid. Het werd oorspronkelijk bestudeerd in omgevingen met hoge risico’s, zoals operatiekamers waarin een verpleegkundige zich moet durven uitspreken bij een fout. Psychologische veiligheid betekent dat je vrijuit durft te spreken, risico’s neemt en fouten maakt zonder bang te zijn voor negatieve consequenties. Deze veiligheid vormt de basis voor innovatie, samenwerking en gezonde werkrelaties. Zonder psychologische veiligheid houden medewerkers hun ideeën voor zich, durven ze geen hulp te vragen en worden problemen niet tijdig gesignaleerd.

In een eerdere blog bespraken we al waarom psychologische veiligheid zo belangrijk is voor moderne leiders en hoe je dit kunt herkennen en stimuleren in je team. Nu gaan we een stap verder en onderzoeken we wat er gebeurt met psychologische veiligheid in een hybride werkomgeving. Want hoe werkt dit concept als er een videoscherm of enorme fysieke afstand tussen teamleden zit omdat ze thuiswerken?

Hybride werken biedt zowel kansen als uitdagingen voor psychologische veiligheid.

Aan de positieve kant: hybride werken kan egaliserend werken. Ouders met jonge kinderen, mensen met fysieke beperkingen of medewerkers met neurodiverse eigenschappen profiteren vaak van de flexibiliteit om hun werkomgeving en -tijden aan te passen. Statusverschillen worden kleiner, omdat iedereen via dezelfde digitale kanalen communiceert. In online vergaderingen valt het weg wie een groot kantoor heeft of dominant fysiek aanwezig is.

Ook kunnen sommige medewerkers zich veiliger voelen achter een beeldscherm doordat er letterlijk een beschermlaag is. Voor hen is het makkelijker om zich uit te spreken in een chatvenster dan in een drukke vergaderzaal.

Maar hier schuilt ook direct een gevaar: het contact kan oppervlakkiger worden. Een gebrek aan spontane ontmoetingen leidt tot minder informele check-ins, en achter het scherm kunnen spanningen of twijfels makkelijker onzichtbaar blijven. Voor sommigen biedt het scherm bescherming; voor anderen voelt het als afstand.

Wanneer kantoormuren verdwijnen, vervagen ook de grenzen tussen werk en privé. Dit brengt nieuwe uitdagingen met zich mee:

1.         Persoonlijk wordt professioneel

Managers moeten rekening houden met persoonlijke omstandigheden zoals gezinssituaties of gezondheidsproblemen. Hierdoor komen gesprekken al snel in het persoonlijke domein. Hoeveel persoonlijke details mag je vragen van je medewerkers? En willen zij die delen?

2.         Misverstanden liggen op de loer

Virtuele communicatie mist lichaamstaal, subtiele gezichtsuitdrukkingen en spontane interacties. Ironie, twijfels of emoties worden sneller verkeerd geïnterpreteerd, wat tot onnodige frictie kan leiden.

3.         Structurele uitdagingen stapelen zich op

• De feedbackcultuur verslechtert omdat spontane reflecties wegvallen
• Vertrouwensniveaus zakken doordat mensen elkaar minder vaak fysiek ontmoeten
• Samenwerking stokt, zeker over teamgrenzen heen
• Bereikbaarheid wordt diffuus: is iemand druk, offline of niet beschikbaar?
• Eenzaamheid ligt op de loer, vooral voor medewerkers met weinig directe collega’s

4.         Het halo-effect

Medewerkers die wel op kantoor komen, kunnen onterecht voorgetrokken worden doordat hun productiviteit zichtbaarder is, terwijl thuiswerkers op de achtergrond raken.

5.         Onzichtbare angsten

Angsten – zoals de vrees om te falen, bang zijn voor represailles, zorgen over baanverlies of weerstand tegen verandering – spelen zich af in de hoofden van medewerkers. Als mensen thuiswerken is het nog moeilijker om deze signalen op te vangen, omdat je hen niet kunt lezen op lichaamstaal.

Amy Edmondson, de autoriteit op het begrip psychologische veiligheid, heeft vijf praktische tips geformuleerd voor hybride werkomgevingen:

1.         Zet de toon
Betrek je team om gezamenlijk tot oplossingen te komen rond de nieuwe realiteit van hybride werken. Vraag: “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat iedereen zich gehoord voelt, ongeacht locatie?”

2.         Geef het goede voorbeeld
Laat kwetsbaarheid zien door je eigen uitdagingen en onzekerheden te delen. “Ik vind het soms moeilijk om via een scherm te peilen hoe het echt met jullie gaat. Hoe ervaren jullie dat?”

3.         Zet kleine stapjes
Bouw vertrouwen langzaam op door kleine openhartigheden en aanmoediging. Begin je vergadering bijvoorbeeld met een korte check-in: “Wat is iets in het werk dat je veel energie geeft en wat is iets dat energie kost?”

4.         Deel positieve voorbeelden
Normaliseer openheid door te laten zien hoe dit tot betere teamresultaten leidt. “Dankzij Martins eerlijke feedback hebben we onze aanpak kunnen verbeteren en de deadline gehaald.”

5.         Wees een waakhond
Houd gedrag in de gaten dat medewerkers oncomfortabel of buitengesloten laat voelen. Grijp dan ook in om de veiligheid te waarborgen.

De eerste en meest belangrijke stap is luisteren met de intentie om te begrijpen, niet om direct te reageren of oplossingen aan te dragen. Door ruimte te geven aan het verhaal en de emoties van de ander, ontstaat een gevoel van veiligheid. Pas wanneer dat stukje veiligheid is geborgd, ontstaat er ruimte om mee te denken, richting te geven of te interveniëren.

Door technologische en maatschappelijke ontwikkelingen verandert onze werkwereld radicaal:

• Werk wordt steeds persoonlijker en flexibeler
• Medewerkers volgen hun eigen leerpaden
• De symbiose met technologie versterkt, met AI als ‘virtuele collega’

In deze veranderende context wordt psychologische veiligheid belangrijker dan ooit. Want waar werk dynamischer en individueler wordt, ontstaat ook de behoefte aan een stabiele sociale basis. Psychologische veiligheid is de lijm die teams bijeenhoudt in een werkomgeving waar structuren vloeibaarder worden.

Het effect van psychologische veiligheid moet sterk genoeg zijn dat medewerkers zich zelfs thuis verbonden voelen met hun team, dat ze zich kunnen uitspreken, een waardevolle bijdrage willen leveren aan de organisatie, en meegaan in de risico’s van de toekomst om innovatie en samenwerking te creëren.

Begin met een teamgesprek waarin je expliciet maakt dat fouten maken mag en dat eerlijke feedback welkom is. Vraag welke zorgen er leven over hybride werken en hoe jullie samen kunnen zorgen dat iedereen zich gezien en gehoord voelt, ongeacht werklocatie. In een wereld waar werk zich steeds meer verspreidt over keukentafels en beeldschermen, is psychologische veiligheid de onzichtbare kracht die teams samenhoudt door menselijkheid te scheppen, zelfs op afstand.

Wil je meer weten over hoe je psychologische veiligheid kunt bevorderen in jouw hybride team? Neem contact op via ons contactformulier, bel naar 030-6911138 of zoek direct contact met een van onze ervaren consultants voor een vrijblijvend informatief gesprek. Samen bouwen we aan een cultuur van vertrouwen en groei.

In onze volgende blog interviewen we Lot van Brakel van HRD Groep over concrete praktijkvoorbeelden.

Bekijk ons complete trainingsaanbod

We believe in Human Capital Growth