Kan je toch een beetje integer zijn?

Ooit iemand tegengekomen die volmondig aangaf niet integer te zijn? Ik denk het niet. Maar als je aan een willekeurig iemand vraagt of hij mensen in zijn omgeving kent die niet integer zijn, kan hij er best een aantal opnoemen bij wie hij daaraan twijfelt of die hij ronduit niet integer vindt. Integriteit is kennelijk geen absoluut begrip. We hebben allemaal onze eigen opvatting over wat wel en niet integer is. Daarnaast is integriteit een beladen term. ‘Niet integer zijn’ is nogal een beschuldiging, die lang aan je kan blijven plakken. In de politiek en bij de overheid zijn er de afgelopen periode legio voorbeelden op te noemen. Maar ook in andere branches, zoals de accountancy, de bankwereld of de bouw kunnen we een aantal voorbeelden noemen met verregaande consequenties. Binnen onze klanten krijgen we dan ook steeds vaker vragen naar assessments, trainingen of ontwikkeltrajecten op het gebied van integriteit. Dat levert de vraag op wat integriteit is en waarom het belangrijk is voor een organisatie? En welke factoren integer gedrag bepalen en hoe je die kan beïnvloeden? De komende blogs gaan we daar dieper op in.

Er zijn veel definities van integer handelen. Samengevat komen ze veelal op het volgende neer: op basis van navolgbare (morele) oordeelsvorming tot een gedragskeuze komen die passend is in de betreffende situatie. Oftewel, je moet kunnen uitleggen waarom je tot een keuze komt en waarom dit in dit geval een juiste keuze is. Dat lijkt eenvoudig, maar in de praktijk blijkt ‘de juiste keuze’ niet zo makkelijk vast te stellen.

Bijvoorbeeld: We houden ons natuurlijk allemaal aan de verkeersregels. Binnen de bebouwde kom rijden we niet harder dan 50. En we passen onze snelheid aan als we om 08.30 uur langs de basisschool rijden waar ouders met kinderen de weg over steken. Logisch. Maar wat nou als je midden in de nacht in een onbewoond gedeelte van Nederland op een leeg kruispunt een rood stoplicht tegenkomt. Stop je dan? Je benadeelt toch niemand als je dan toch door rood rijdt? Of gaat het er juist om dat er nou eenmaal regels zijn die we in acht horen te nemen en maakt het dus niet uit of je iemand benadeelt?

Ander voorbeeld: de medewerker van de gemeente die door een bewoonster op leeftijd gevraagd wordt om, terwijl hij daar toch bezig is, ook een paar stenen in haar oprit recht te leggen. Ze is bang om te vallen. Natuurlijk doet hij dat, kleine moeite. Vriendelijk, toch? Of wordt de medewerker betaald met gemeenschapsgeld en is het niet integer om dan een burger te bevoordelen ten opzichte van alle andere inwoners van die gemeente?

Wat de integere keuze is, is is dus niet zomaar eenduidig vast te stellen. Hoe goed je in staat bent ‘de juiste keuze’ te maken, is afhankelijk van hoe goed je in staat bent verschillende factoren tegen elkaar af te wegen.

Waar vroeger integriteit een abstract begrip was, wat vooral bij overheden een rol speelde, zien we nu dat onder invloed van allerlei incidenten (Bouwfraude, Enron, diverse vervuilingszaken) steeds meer beroepsgroepen aangesproken worden op hun integriteit. Van alle bankmedewerkers en accountants wordt verwacht dat ze een eed afleggen, waarin ze, onder andere, beloven integer te handelen. De bouw heeft een eigen Stichting Beoordeling Integriteit, het Nederlands Instituut voor Psychologen hanteert een integriteitscode, beëdigde tolken hanteren integriteitsregels, enzovoort, enzovoort.

Naast dat integer handelen voor beroepsgroepen en branches belangrijk is voor het beeld naar buiten, speelt ook in steeds meer organisaties integriteit een rol. En doordat verantwoordelijkheden steeds lager in de organisatie liggen, wordt dat niet beperkt tot alleen de executieve functies. Dat betekent dat integriteit bij meer en meer medewerkers een rol speelt. Bij veel organisaties zien we ook dat er kaders aangeboden worden. Heldere grenzen, waarbinnen medewerkers hun keuzes moeten maken. Weten wanneer je over de grens gaat is een belangrijke factor om integer handelen te stimuleren. Maar we weten dat er meer factoren zijn die integriteit beïnvloeden.

Wanneer we integriteit benaderen als ‘het maken van een weloverwegen keuze’, formuleren we het als een competentie. Het valt te leren en je kunt er talent voor hebben. Daarnaast zijn er factoren te onderscheiden die integer handelen beïnvloeden. Uit theorie onderscheiden we daarin grofweg 3 categorieën:

• Organisatiestructuur
• Cultuur binnen de organisatie en de beroepsgroep
• Persoonlijke factoren, zoals persoonlijkheid, competenties en omgeving

In de volgende blog bespreken we hoe deze categorieën samenhangen en hoe we vanuit die categorieën integer handelen kunnen stimuleren.

Bekijk ons complete trainingsaanbod